ا‌ز ۰ تا ۱۰۰ ضوابط طراحی معلولین را بیاموزید.

‌ضوابط طراحی معلولین

به گزارش ویلا پیش ساخته : ‌ضوابط طراحی معلولین ‌ضوابط طراحی معماری برای افراد معلول جسمی – حرکتی ۱- ساختمانهای عمومی ساختمانهای عمومی در این ضوابط و مقررات ، آن دسته از ساختمانهای هستند که یکی از انواع خدمات عمومی را در اختیار افراد جامعه قرار می دهند . در طراحی این گونه ساختمانها باید ضوابط زیر رعایت گردد .
۱-۱- عناصر مشترک در کلیه ساختمانهای عمومی
۱-۱-۱- ورودیها
۱-۱-۱-۱   ورودی اصلی باید برای استفاده همگان قابل دسترس باشد .
۱-۱-۱-۲   پیاده رو منتهی به ورودی قابل دسترسی باید با علایم حسی برای افراد نابینا و نیمه بینا مشخص شود .
۱-۱-۱-۳   ورودی ساختمان حتی الامکان همسطح پیاده رو باشد .
۱-۱-۱-۴   حداقل عرض فضای جلو ورودی ۱۴۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۱-۵   حداقل عرض بازشوی ساختمان باید ۱۰۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۱-۶  ورودیهای قابل دسترسی باید توسط راه قابل دسترس به ایستگاه وسایل نقلیه عمومی ، پارکینگ قابل دسترسی و محلهای سوار شدن مسافران و نیز به خیابانهای عمومی و پیاده روها مرتبط باشند .
۱-۱-۱-۷   ورودیها باید با ایجاد راه قابل دسترس به تمام فضاها و عناصر قابل دسترس در داخل بنا یا تسهیلات ، مرتبط باشند .

۱-۱-۲- راهرو
۱-۱-۲-۱- حداقل عرض راهرو ۱۴۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۲-۲-  اشیای نصب شده روی دیوار راهرو ، که لبه خارجی آنها بین ۷۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر بالای کف تمام شده باشد ، نباید بیش از ۱۰ سانتیمتر در مسیر راهرو پیشامدگی داشته باشد . پیش آمدگی اشیای نصب شده روی دیوار راهرو که ارتفاع لبه خارجی آنها کمتر از ۷۰ سانتیمتر از کف تمام شده است ، مشروط بر آنکه عرض مفید عبوری بند ۱-۱-۲-۱ رعایت گردد ، به هر اندازه از دیوار مجاز است .
۱-۱-۲-۳-   کف راهرو باید غیرلغزنده باشد و از نصب کفپوشها با پرزبلند خودداری شود .
۱-۱-۲-۴-  چنانچه کف راهرو از فرش یا موکت پوشیده شده باشد ، ساخت خانه  باید نصب آن برای تردد افراد معلول قابل اطمینان باشد . هرگونه برجستگی و اتصال نباید بیش از ۲ سانتیمتر ارتفاع داشته باشد .
۱-۱-۲-۵-   ‌ضوابط طراحی معلولین در راهرو باید میله دستگرد وجود داشته باشد .
۱-۱-۳-  بازشوها (در و پنجره)
۱-۱-۳-۱- حداقل عرض مفید هر لنگه در برای عبور صندلی چرخدار ۸۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۲- در مورد درهایی که به مسیر عبور عمومی باز می شوند تامین دید کافی الزامی است . در هر صورت پیشامدگی لنگه در باز شده در مسیر عبور عمومی نباید بیش از ۱۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۳- حداکثر ارتفاع دید از کف تمام شده ۱۰۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۴- رنگ درها و چارچوب آنها باید در تضاد با رنگ دیوار همجوار خود باشد .
۱-۱-۳-۵- درها باید دارای پاخور به ارتفاع ۲۵ سانتیمتر باشند .
۱-۱-۳-۶- در صورت استفاده از درهای چرخان ، گردشی ، کشویی و … که برای افراد معلول غیرقابل استفاده است ، پیش بینی یک در معمولی به عرض مفید حداقل ۸۰ سانتیمتر در جوار آنها برای استفاده افراد معلول الزامی است .
۱-۱-۳-۷- کلیه درها باید به سهولت باز و بسته شوند .
۱-۱-۳-۸- دستگیره درها باید از نوع اهرمی بوده و رنگ آن در تضاد با رنگ در و فاصله داخلی بین آن و سطح ۵/۳ تا ۷ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۹- حداقل فاصله بین دو در متوالی چنانچه هر دو در ، در یک جهت باز شوند ۲۰۰ سانتیمتر و چنانچه هر دو به داخل باز شوند ، ۲۸۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۱۰- درها باید حتی المقدور بدون آستانه باشند . در صورت اجبار حداکثر ارتفاع آستانه ۲ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۱۱- به منظور تسهیل در حرکت ، پیش بینی سطحی هواره در هر دو سوی در الزامی است .
۱-۱-۳-۱۲- خروجی اضطراری باید قابل دسترسی و هم سطح بوده و به یک راه قابل دسترس ختم شود .
۱-۱-۳-۱۳- ارتفاع دستگیره ( برای در و پنجره ) از کف حداکثر ۱۰۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۳-۱۴- نصب میله دستگرد کمکی بر رویث پنجره ها و درها ضروری است .
۱-۱-۳-۱۵- کلیه درها و پنجره هایی که تا کف دارای شیشه هستند در مقابل ضربه محافظت شوند .
۱-۱-۳-۱۶- زاویه بازشو در باید حداقل ۹۰ درجه باشد .
۱-۱-۳-۱۷- دستگیره «در» فضاهای مخاطره زا (اتاق تاسیسات ، برق و …) باید به رویه قابل تشخیص با لامسه مجهز شوند .

اصول طراحی معماری معلولین

۱-۱-۴-   طراحی نمای ساختمان راه پله
۱-۱-۴-۱- وجود علایم حسی در کف ، قبل از ورود به قفسه پله و در پاگردها برای هشدار به نابینایان و کم بینایان الزامی است .
۱-۱-۴-۲- عرض کف پله ۳۰ سانتیمتر و حداکثر ارتفاع آن ۱۷ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۴-۳- حداقل عرض پله ۱۲۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۴-۴- نصب دستگرد در طرفین پله الزامی است . مشخصات دستگرد باید مطابق بخش ۴-۱-۶- باشد .
۱-۱-۴-۵- پله باید از جنس سخت و غیر لغزنده باشد .
۱-۱-۴-۶- شعاع گردی لبه کف پله نباید بیش از ۱۳ میلیمتر باشد .
۱-۱-۴-۷- نصب هرگونه اجزای الحاقی غیرهمسطح بر روی کف پله ممنوع است .
۱-۱-۴-۸- در کناره های عرضی پله ، ‌ضوابط طراحی معلولین پیش بینی جزئیات اجرائی به نحوی که مانع لغزش عصا شود الزامی است .
۱-۱-۴-۹- پاخور پله باید بسته باشد و پیشامدگی پله از پاخور نباید بیش از ۳ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۴-۱۰- حداکثر تعداد پله بین دو پا گرد باید ۱۲ پله باشد .
۱-۱-۴-۱۱- حداقل ابعاد پا گرد ۱۲۰ ×۱۲۰ سانتیمتر باشد .

۱-۱-۵-   سطح شیبدار
۱-۱-۵-۱- حداقل عرض سطح شیبدار ۱۲۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۵-۲- برای سطوح شیبدار تا ۳ متر طول ، حداکثر شیب ۸ درصد با عرض حداقل ۱۲۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۵-۳- در سطوح شیبدار با بیش از سه متر طول ( تا حد مجاز ۹ متر ) به ازای هر متر افزایش طول ، ۵ سانتیمتر به عرض مفید آن اضافه و ۵/۰ درصد از شیب آن کاسته شود .
۱-۱-۵-۴- سطح شیبدار نباید دارای شیب عرضی باشد .
۱-۱-۵-۵- در صورتی که سطح شیبدار در هوای آزاد واقع شود باید به طریقی طراحی گردد که از جمع شدن آب در سطوح حرکت جلوگیری شود .
۱-۱-۵-۶- پیش بینی یک پاگرد به عمق حداقل ۱۵۰ سانتیمتر با در نظر گرفتن حداکثر طول افقی ۹ متر الزامی است .
۱-۱-۵-۷- حداقل ابعاد پاگرد سطح شیبدار باید ۱۵۰×۱۵۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۵-۸- کف سطح شیبدار باید غیرلغزنده ، ثابت ، سخت و صاف باشد .
۱-۱-۵-۹- در صورتی که سطح شیبدار ارتفاعی بیش از ۲۵ سانتیمتر را طی کند و طول افقی آن بیش از ۱۸۵ سانتیمتر باشد ، ‌ضوابط طراحی معلولین نصب میله دستگرد در طرفین آن الزامی است . مشخصات میله های دستگرد باید منطبق با بخش ۱-۱-۶ باشد .
۱-۱-۵-۱۰- در کنارهای عرضی و پاگرد سطح شیبدار پیش بینی لبه محافظ ، حداقل به ارتفاع ۵ سانتیمتر با رنگ متضاد با محیط به نحوی که مانع لغزش استفاده کننده گردد ، الزامی است .

ضوابط معماری معلولین

۱-۱-۶-   میله های دستگرد
۱-۱-۶-۱- قطر یا عرض میله دستگرد باید بین ۵/۳ تا ۴ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۶-۲- باید فاصله بین میله دستگرد و دیوار حداقل ۴ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۶-۳- اگر میله دستگرد در فرورفتگی دوار نصب شده باشد باید عمق فضای تو رفته حداقل ۵/۷ سانتیمتر و حداقل ۴۵ سانتیمتر بالای میله ادامه داشته باشد .
۱-۱-۶-۴- میله دستگرد در دو طرف رامپ و یا راه پله باید به صورت ممتد باشد .
۱-۱-۶-۵- لازم است میله دستگرد در کنار پله یا سطوح شیبدار حداقل ۳۰ سانتیمتر از ابتدا و انتهای آن پیشامده تر و موازی کف باشد .
۱-۱-۶-۶- ارتفاع میله دستگرد از کف سطح شیبدار یا پله برای بزرگسالان ۸۵ سانتیمتر و برای کودکان ۶۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۶-۷- آغاز و پایان میله دستگرد در دو طرف رامپ و یا راه پله باید به صورت مدور و بدون تیزی باشد و یا باید به طرف کف ، دیوار و یا پایه برگشته باشد .
۱-۱-۶-۸- میله دستگرد باید در محل اتصال خود ثابت باشد .
۱-۱-۶-۹- میله دستگرد و سطوح در جدار آن باید عاری از هر نوع نوک تیز و ساینده باشد . ‌ضوابط طراحی معلولین ابتدا و انتهای میله باید شعاعی معادل حداقل ۳ سانتیمتر داشته باشد . رنگ میله های دستگرد باید متضاد با محیط اطراف باشد .

۱-۱-۷-   آسانسور
۱-۱-۷-۱- در ساختمانهای عمومی که برای دسترسی به طبقات از آسانسور استفاده می شود ، وجود حداقل یک آسانسور با مشخصات زیر الزامی است :
–     عرض مفید در ۸۰ سانتیمتر
–     مجهز به دو در کشویی با سازوکار برگرداننده بر اثر ضربه و با چشم الکترونیکی به ارتفاع ۷۵ سانتیمتر از کف
–     بازشوی خودکار مجدد در با حداقل ۷ ثانیه زمان توقف
–     حداقل ابعاد مفید اتاقک ۱۴۰×۱۱۰ سانتیمتر
–     پوشش کف آسانسور محکم ، ثابت ، غیرلغزنده
–     مجهز به دستگیره های کمکی در دیواره های آسانسور در ارتفاع ۸۵ سانتیمتر
–  ارتفاع دکمه های کنترل کننده در داخل و خارج از اتاقک آسانسور ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر ،‌ فاصله آنها از گوشه  اتاقک آسانسور ۴۰ سانتیمتر بوده ، حداقل برجستگی آن ۵/۱ سانتیمتر ، حداقل قطر آن ۳ سانتیمتر و نیز قابل استفاده برای نابینایان باشد .
–  لازم است دکمه ای که طبقه همکف (ورودی) را نشان می دهد ، با اختلاف رنگی مشخص شده و کلیه دکمه های کنترل کننده آسانسور دارای رنگی متضاد با رنگ زمینه خود بوده تا برای افراد نیمه بینا قابل تشخیص باشد .
–     در کنار دکمه های طبقات خارج و داخل اتاقک آسانسور نصب خط بریل برای نابینایان الزامی است .
۱-۱-۷-۲-     آسانسور باید همسطح ورودی و یا در دسترس بلامانع صندلی چرخدار قرار گیرد .
۱-۱-۷-۳-     حداقل فضای انتظار در جلو آسانسور در هر طبقه باید ۱۵۰×۱۵۰ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۷-۴-  لازم است توقف آسانسور با علامت صوتی مشخص شود . علامت صوتی باید طوری تنظیم گردد که برای بالا رفتن ، یک بار و برای پایین آمدن دوبار به صدا در آید .
۱-۱-۷-۵-  لازم است رنگ در اتاقک آسانسور در تضاد با رنگ دیوار همجوار خود بوده و به علامت بصری و صوتی مشخص کننده موقعیت اتاقک که در بالای در ، یا بالای تابلوی فرمان نصب می شود ، مجهز باشد .
۱-۱-۷-۶-  در صورت نصب تلفن در اتاقک آسانسور ، ارتفاع آن از کف حداکثر ۱۲۰ سانتیمتر و مجهز به تقویت کننده صدا باشد .
۱-۱-۷-۷-  چنانچه آسانسورهای باری ، برای مراجعان و کارمندان هم قابل استفاده باشد باید استانداردهای ایمنی و قابل دسترس بودن ، در آنها اعمال شود .

۱-۱-۸-    فضاهای بهداشتی
۱-۱-۸-۱- در ساختمانهای عمومی تعبیه سرویس بهداشتی مخصوص افراد معلول الزامی است.
۱-۱-۸-۲- کف فضای بهداشتی باید غیرلغزنده باشد .
۱-۱-۸-۳- حداقل اندازه فضای سرویس‌بهداشتی باید ۱۵۰×۱۷۰ سانتیمتر باشد تا گردش صندلی‌چرخدار در آن امکان‌پذیر باشد .
۱-۱-۸-۴- در سرویس بهداشتی باید به بیرون باز شود تا گشودن آن در مواقع اضطراری از بیرون امکان پذیر باشد .
۱-۱-۸-۵- نصب کاسه مستراح‌فرنگی به ارتفاع ۴۵ سانتیمتر از کف و با فاصله ۳۰ سانتیمتر از دیوار مجاور الزامی است .
۱-۱-۸-۶- نصب میله ه ای دستگرد با مشخصات بند ۱-۱-۶ در طرفین کاسه مستراح به ارتفاع ۷۰ سانتیمتر از کف و ۲۰ سانتیمتر جلوتر از لبه جلویی کاسه الزامی است .
۱-۱-۸-۷- نصب میله های دستگرد کمکی عمودی با فاصله ۳۰ سانتیمتر از جلو کاسه و ۴۰ سانتیمتر بالاتر از نشیمن مستراح بر روی دیوار مجاور اجباری است . دامنه نوسان میله های عمودی باید ۸۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر از کف باشد .
۱-۱-۸-۸- نصب میله های دستگرد اضافی افقی بر رویقسمت داخلی در ، ‌ضوابط طراحی معلولین به ارتفاع ۸۰ سانتیمتر از کف و حداکثر ۱۵ سانتیمتر فاصله از محور لولا و با طول حداقل ۳۰ سانتیمتر الزامی است .
۱-۱-۸-۹- کاسه دستشویی باید در فضایی به ابعاد ۷۵×۱۲۰ سانتیمتر قرار گیرد تا امکان دستیابی از روبرو را فراهم سازد .
۱-۱-۸-۱۰- پیش بینی فضای آزاد ، به ارتفاع ۷۵ سانتیمتر از کف تا پایین لبه دستشویی الزامی است . عمق فضای آزاد برای زانو باید ۲۰ سانتیمتر و برای نوک پا ۴۵ سانتیمتر باشد .
۱-۱-۸-۱۱-
–
چنانچه در ساختمانهای عمومی ، مکانهای تجمع پیش بینی شده باشد ، باید تعداد محل‌ها و پیش‌بینی شده برای صندلی چرخدار ( ۱۷۰×۱۲۰ سانتیمتر ) مطابق جدول زیر باشد .

سایر موارد
–   در رستورانها یا چایخانه ها باید حداقل ۵ درصد از تمام صندلی ها و میزهای ثابت یا حداقل یکی از آنها ( هر کدام بیشتر باشد ) قابل دسترسی افراد معلول باشد .
–   تمام هتل ها تا ظرفیت ۲۵ اتاق ، باید یک اتاق قابل دسترسی با سرویس های بهداشتی و لوازم مناسب برای افراد معلول داشته باشند . به ازای هر ۲۵ اتاق اضافه ،‌ یک اتاق مناسب دیگر برای افراد معلول ضروری است .
–   تمامی مسافرخانه ها و مهمانسراها تا ظرفیت ۳۰ تخت ، ساخت خانه روستایی باید یک تخت و یک سرویس بهداشتی مناسب برای استفاده افراد معلول داشته باشند. ‌ضوابط طراحی معلولین به ازای هر ۳۰ تخت دیگر ، پیش بینی یک تخت با سرویس بهداشتی مناسب برای افراد معلول الزامی است .
–       تمامی فضاهای عمومی کتابخانه از جمله عناصر وابسته مانند توالتها،تلفنها و پارکینگها باید قابل دسترسی باشند.
حداقل ۵درصد ظرفیت یا حداقل یک واحد از هر عنصرمانند نیمکت ثابت، میزها یا محلهای مطالعه و همچنین فضاهای آزادبین میزها قابل دسترسی باشند .

آشنایی با آئین‌نامه ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای عبور معلولین

شهروندان:
متن کامل آئین‌نامه ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای عبور معلولین به شرح زیر است.

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۱۳۶۸/۸/۳ به پیشنهاد وزارت مسکن و شهرسازی درارتباط با رفع موانع شهرسازی و معماری در عبور و مرور دسترسی به اماکن و فضاها و تجهیزات عمومی شهری به منظور تامین امکان شرکت افراد دارای معلولیتهای گوناگون جسمی در زندگی روزمره جامعه رابه شرح زیر تصویب نمود.

۱- از این تاریخ درکلیه طرحهای آتی و در دست تهیه شهرسازی ، شهرک سازی و مجتمع های مسکونی و ساختمانی سراسر کشور اعم از اینکه توسط دستگاههای دولتی و وابسته به دولت و شهرداریها و یا بخش خصوصی تهیه گردند، رعایت ضوابط موضوع فصل اول مجموعه پیوست که شامل ضوابط برنامه ریزی و طراحی برای تسهیل حرکت معلولین در سطح شهر می باشد الزامی بوده و کلیه مراجع مسئول تهیه بررسی و تصویب واجرای طرحهای توسعه شهری ، شهرک سازی و مجتمع های ساختمانی و مسکونی موظفند درمراحل مختلف تصویب و صدور پروانه ونظارت ضوابط مذکور را رعایت نمایند.

۲- به منظور رفع موانع شهری موجود لازم است که اصلاحات موضوع فصل دوم فوراً و تا قبل از تهیه و یا تجدید نظر در طرحهای توسعه شهری به منظور نزدیکتر کردن شرایط موجود به استاندارد توسط مراجع مسئول عمران شهری باتوجه به اولویت هر یک به اجرا درآید.

۳- رعایت ضوابط فصل سوم در طراحی کلیه ساختمانهای موضوع فصل مذکور برای تهیه کنندگان طرحهای فوق الذکر الزامی است و مراجع مسئول صدور پروانه نظارت ساختمانی موظف به اجرای صحیح و دقیق آن هستند. ‌ضوابط طراحی معلولین کلیه ساختمانهای عمومی موضوع این آئین نامه به خصوص ادارات دولتی موجود باید تدریجاًبا شرایط این آئین نامه تطبیق داده شوند. تشخیص میزان تطبیق این ضوابط و زمان لازم برای اعمال آن به عهده کمیسیونی مرکب از نمایندگان سازمان بهزیستی ، طراحی نمای رومی بنیاد جانبازان و وزارت مسکن و شهرسازی خواهد بود. وزارت مسکن و شهرسازی موطف است تضمین قانونی اعمال این ضوابط را از مراجع ذیربط کسب نماید.

۴- اعمال ضوابط و مقررات فصل چهارم فعلاً اختیاری بوده ولی بر حسب تشخیص کمیسیون موضوع بند ۳ و با استفاده از تضمین قانونی که کسب خواهد شد الزام آور خواهد گردید.

۵- وزارت مسکن و شهرسازی موظف است حداکثر ۵ سال یکبار با جلب نظر سازمان بهزیستی و بنیاد جانبازان ضوابط و مقررات موضوع این مصوبه رامورد بازنگری و تطبیق با شرایط وامکانات جدیدقرار داده و برای تصویب به شورای عالی شهرسازی ومعماری پیشنهاد نماید

پیشنهاد مقاله برای مطالعه بیشتر : 

آموزش دکوراسیون داخلی

اجرای وال پست

بتن اکسپوز قیمت

نقاشی ساختمان در فردوسیه

گچ گیپتون