۱۰ نوع توکن در دنیای کریپتو که باید بشناسید

دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین پر از اصطلاحات و مفاهیمی است که درک آن‌ها می‌تواند به سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان کمک کند تا تصمیمات بهتری بگیرند. یکی از این مفاهیم، توکن‌ها هستند که نقش مهمی در اکوسیستم کریپتو ایفا می‌کنند. در این مقاله به بررسی مفهوم توکن، تفاوت آن با کوین و انواع مختلف آن می‌پردازیم.

توکن چیست؟

توکن یک دارایی دیجیتال است که بر بستر یک بلاکچین موجود ایجاد می‌شود. برخلاف کوین‌هایی مثل بیت‌کوین و اتریوم که بلاکچین اختصاصی خود را دارند، توکن‌ها روی بلاکچین‌های دیگر، معمولاً اتریوم (با استاندارد ERC-20) یا بایننس اسمارت چین (با استاندارد BEP-20) ساخته می‌شوند.

تفاوت بین کوین و توکن

بسیاری از افراد توکن و کوین را به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند، اما این دو مفهوم تفاوت دارند:

• کوین: به ارزهایی گفته می‌شود که دارای بلاکچین مستقل هستند، مثل بیت‌کوین، اتریوم، لایت‌کوین و کاردانو.
• توکن: یک دارایی دیجیتال است که بر روی بلاکچین یک کوین دیگر ساخته می‌شود و برای اهداف مختلفی مثل پرداخت، دسترسی به خدمات یا نمایندگی یک دارایی در دنیای واقعی استفاده می‌شود.

انواع توکن‌ها در دنیای کریپتو

توکن‌ها در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از مهم‌ترین انواع توکن‌ها عبارتند از:

۱. تفاوت توکن، رمزارز و آلت‌کوین

اصطلاح Token اغلب به اشتباه با رمزارز و آلت کوین یکسان در نظر گرفته می‌شود، در حالی که این سه مفهوم تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. اما این اصطلاحات از یکدیگر متمایز هستند.

آلت کوین‌ها ارزهای رمزنگاری شده‌ای هستند که پس از موفقیت بیت‌کوین به وجود آمدند و معمولاً به عنوان جایگزین‌های بهبود‌یافته‌ی بیت‌کوین در نظر گرفته می‌شوند. برخی از نمونه‌های رایج آلت‌کوین‌ها عبارت‌اند از لایت کوین (LTC)، بیت کوین کش (BCH) و دوج کوین (DOGE). این ارزها دارای بلاکچین اختصاصی خود هستند و عمدتاً به عنوان وسیله‌ای برای پرداخت‌های دیجیتال استفاده می‌شوند. از مزایای آلت کوین‌ها می‌توان به کارمزد کمتر و سرعت بالاتر تراکنش‌ها در مقایسه با بیت‌کوین اشاره کرد. با این حال، برخی از آن‌ها با چالش‌هایی مانند نقدینگی کمتر، مقبولیت پایین‌تر و نوسانات قیمتی زیاد مواجه هستند.

۲. توکن‌های مثلی و غیر مثلی (Fungible & Non-Fungible Tokens)

توکن‌ها را می‌توان به دو دسته مثلی (Fungible Token) و غیر مثلی (Non-Fungible Token – NFT) تقسیم کرد.

توکن‌های مثلی تعویض‌پذیر هستند، یعنی یک واحد از آن‌ها هیچ تفاوتی با واحدی دیگر ندارد. به عنوان مثال، یک بیت‌کوین همیشه با یک بیت‌کوین دیگر برابر است. این ویژگی برای خرید و فروش دارایی‌هایی که به واحدهای مشابه نیاز دارند، بسیار مهم است.

توکن‌های غیر مثلی (NFT)، منحصر‌به‌فرد هستند و نمی‌توان آن‌ها را با توکن‌های مشابه دیگر جایگزین کرد. این نوع توکن‌ها معمولاً در زمینه‌هایی مانند آثار هنری دیجیتال، بازی‌های بلاکچینی و کلکسیون‌های دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرند.

۳. توکن‌های پرداخت (Payment Token)

توکن‌های پرداخت برای خرید کالا و خدمات در فضای دیجیتال استفاده می‌شوند. این توکن‌ها مانند ارزهای سنتی، وسیله‌ای برای مبادله هستند و می‌توانند در پرداخت‌های اینترنتی مورد استفاده قرار گیرند.

۴. توکن‌های کاربردی (Utility Token)

توکن‌های کاربردی در پلتفرم‌های خاص برای دسترسی به خدمات و ویژگی‌های آن‌ها به کار می‌روند. این نوع توکن‌ها معمولاً عرضه محدودی دارند و به عنوان ابزار تعامل در اکوسیستم‌های دیجیتال به شمار می‌آیند. یکی از شناخته‌شده‌ترین توکن‌های کاربردی، اتر (ETH) در شبکه اتریوم است.

۵. توکن‌های با ارزش ثابت (Stablecoin)

استیبل کوین‌ها نوعی از ارزهای دیجیتال هستند که برای کاهش نوسانات قیمت در بازار رمزارزها طراحی شده‌اند. این توکن‌ها بر اساس نوع پشتوانه‌ای که دارند به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

• پشتوانه فیات: مانند تتر (USDT)، که ارزهایی مانند دلار پشتوانه آن هستند.
• پشتوانه کالا: مانند توکن‌هایی که ارزششان به طلا یا نقره وابسته است.
• پشتوانه ارز دیجیتال: مانند DAI که توسط سایر رمزارزها پشتیبانی می‌شود.
• بدون پشتوانه: این نوع استیبل کوین‌ها از الگوریتم‌های خاصی برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند.

۶. توکن‌های اوراق بهادار (Security Token)

توکن‌های اوراق بهادار، دارایی‌های دیجیتال مبتنی بر بلاکچین هستند که نمایانگر مالکیت یک دارایی واقعی مانند سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه یا املاک می‌باشند. این توکن‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند، امکان خرید، فروش و انتقال مالکیت را به روشی شفاف و کارآمد فراهم می‌کنند. یکی از مزایای اصلی آن‌ها نسبت به اوراق بهادار سنتی، افزایش نقدینگی، کاهش هزینه‌های تراکنش و امکان انجام معاملات در سطح جهانی بدون نیاز به واسطه‌های مالی است. این توکن‌ها در پروژه‌هایی که از قوانین مالی پیروی می‌کنند، به کار می‌روند و اغلب به عنوان جایگزین دیجیتال اوراق بهادار سنتی استفاده می‌شوند.

۷. توکن‌های اجتماعی (Social Tokens)

این نوع توکن‌ها بر اساس اعتبار یک فرد، برند، باشگاه ورزشی یا یک جامعه دیجیتال ایجاد می‌شوند. از آن‌ها می‌توان برای پشتیبانی از هنرمندان، اینفلوئنسرها و گروه‌های اجتماعی استفاده کرد. برخی از این توکن‌ها به عنوان «فن توکن» نیز شناخته می‌شوند.

۸. توکن‌های حاکمیتی (Governance Token)

توکن‌های حاکمیتی به دارندگان خود اجازه می‌دهند در تصمیم‌گیری‌های یک پروژه مشارکت کنند. این توکن‌ها معمولاً در پروتکل‌های دیفای (DeFi) مورد استفاده قرار می‌گیرند و دارندگان می‌توانند در پیشنهادات و تغییرات مربوط به پروژه رأی دهند. نمونه‌هایی از پروژه‌هایی که از این نوع توکن استفاده می‌کنند شامل MakerDAO (MKR)، Compound (COMP) و Uniswap (UNI) هستند که به کاربران اجازه می‌دهند در فرآیندهای حاکمیتی مانند تنظیم نرخ‌های بهره، تغییر مدل‌های توزیع توکن و به‌روزرسانی‌های شبکه مشارکت داشته باشند. این توکن‌ها معمولاً در پروتکل‌های دیفای (DeFi) مورد استفاده قرار می‌گیرند و دارندگان می‌توانند در پیشنهادات و تغییرات مربوط به پروژه رأی دهند.

۹. رپد توکن‌ها (Wrapped Token)

رپد توکن‌ها دارایی‌هایی هستند که قابلیت استفاده از آن‌ها در بلاکچین‌های دیگر فراهم شده است. به عنوان مثال، Wrapped Bitcoin (WBTC) توکنی است که نماینده بیت‌کوین روی شبکه اتریوم است و امکان استفاده از بیت‌کوین را در اکوسیستم اتریوم فراهم می‌کند.

۱۰. توکن بانکی (CBDC)

CBDC (Central Bank Digital Currency) یا توکن بانکی، نسخه دیجیتال ارز فیات است که توسط بانک‌های مرکزی صادر و مدیریت می‌شود. برخلاف استیبل کوین‌ها که توسط شرکت‌های خصوصی و معمولاً با پشتوانه ارزهای فیات یا دارایی‌های دیگر ایجاد می‌شوند، CBDC تحت نظارت مستقیم دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است. از تفاوت‌های کلیدی بین این دو می‌توان به کنترل کامل دولت بر عرضه و توزیع CBDC، امکان ردیابی تراکنش‌ها توسط مقامات مالی و کاهش ریسک‌های مرتبط با نوسانات بازار اشاره کرد. در مقابل، استیبل کوین‌ها بیشتر برای استفاده در اکوسیستم‌های مالی غیرمتمرکز طراحی شده‌اند و وابستگی کمتری به مقررات دولتی دارند. برخلاف ارزهای دیجیتال معمول، این نوع توکن تحت نظارت دولت‌ها و مؤسسات مالی است و می‌تواند مزایایی مانند کاهش هزینه‌های انتقال پول و افزایش شفافیت تراکنش‌ها را به همراه داشته باشد.

نتیجه‌گیری

توکن‌ها بخش مهمی از اکوسیستم بلاکچین و ارزهای دیجیتال را تشکیل می‌دهند و بسته به نوع خود، کاربردهای متفاوتی دارند. شناخت تفاوت بین انواع توکن‌ها می‌تواند به سرمایه‌گذاران و کاربران کمک کند تا انتخاب‌های بهتری داشته باشند. با رشد فناوری بلاکچین، انتظار می‌رود که نقش توکن‌ها در آینده اقتصاد دیجیتال بیشتر شود.

سوالات متداول

• ۱. توکن‌ها چگونه ایجاد می‌شوند و چه تفاوتی با کوین‌ها دارند؟

توکن‌ها بر بستر یک بلاکچین موجود، مانند اتریوم یا بایننس اسمارت چین، ایجاد می‌شوند و از قراردادهای هوشمند برای اجرای عملکردهای خود استفاده می‌کنند. در مقابل، کوین‌ها دارای بلاکچین اختصاصی هستند و می‌توانند به‌عنوان یک ارز مستقل عمل کنند. برای مثال، اتریوم یک کوین است، اما توکن‌های ERC-20 مانند تتر (USDT) و یونی‌سواپ (UNI) روی شبکه اتریوم ساخته شده‌اند.

• ۲. چه تفاوتی بین توکن‌های کاربردی و توکن‌های امنیتی وجود دارد؟

توکن‌های کاربردی (Utility Tokens) برای استفاده در یک پلتفرم یا اکوسیستم خاص طراحی شده‌اند و معمولاً برای دسترسی به خدمات یا پرداخت کارمزدها استفاده می‌شوند، مانند بایننس کوین (BNB) و لینک (LINK). اما توکن‌های امنیتی (Security Tokens) نماینده دارایی‌های مالی واقعی مانند سهام، اوراق قرضه یا املاک هستند و مشمول قوانین اوراق بهادار می‌شوند. برای مثال، توکن tZERO نمونه‌ای از یک توکن امنیتی است.

• ۳. استیبل‌کوین‌ها چگونه ارزش خود را ثابت نگه می‌دارند؟

استیبل‌کوین‌ها نوعی از توکن‌های پرداختی هستند که ارزش آن‌ها به یک دارایی پایدار مانند دلار آمریکا، طلا یا سبدی از دارایی‌های دیجیتال متصل است. روش‌های مختلفی برای حفظ ثبات قیمت این توکن‌ها وجود دارد، از جمله:

• وثیقه‌گذاری فیات: مانند تتر (USDT) که به‌وسیله ذخایر دلاری پشتیبانی می‌شود.
• وثیقه‌گذاری کریپتو: مانند DAI که از ارزهای دیجیتال به‌عنوان وثیقه استفاده می‌کند.
• الگوریتمی: مانند UST (قبل از سقوط)، که از الگوریتم‌های هوشمند برای تنظیم عرضه و تقاضا استفاده می‌کرد.

• ۴. چگونه می‌توان از توکن‌های حاکمیتی برای مدیریت یک پروتکل استفاده کرد؟

توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) به دارندگان اجازه می‌دهند در تصمیم‌گیری‌های مربوط به یک پروتکل مشارکت کنند. این شامل رأی دادن در مورد تغییرات پروتکل، تخصیص بودجه یا انتخاب اعضای مدیریتی می‌شود. برای مثال، دارندگان توکن COMP می‌توانند پیشنهادهای جدیدی برای تغییر پروتکل کامپاند ارائه دهند و به آن‌ها رأی دهند. این مدل به تمرکززدایی در پروژه‌های دیفای کمک می‌کند.

• ۵. آیا توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs) فقط برای هنر دیجیتال استفاده می‌شوند؟

نه، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs) علاوه بر هنر دیجیتال، در حوزه‌های مختلفی مانند بازی‌های بلاکچینی، هویت دیجیتال، مالکیت املاک و حتی اسناد قانونی استفاده می‌شوند. برای مثال، در بازی‌هایی مانند Axie Infinity، NFTها به‌عنوان شخصیت‌های قابل بازی استفاده می‌شوند، و در دنیای املاک مجازی، مانند Decentraland، زمین‌ها به‌صورت NFT خرید و فروش می‌شوند.